Het meest voor de hand liggende gevolg is dat het (hoger) onderwijs zou kunnen profiteren van de kredietcrisis. Als er een crisis is en mensen dreigen werkloos te raken, gaan ze meer en langer studeren.
Daarnaast zal er wellicht meer aandacht komen voor kennisontwikkeling nu de luchtbellen leeglopen. De economische groei raakte steeds meer gebaseerd op geld maken met geld, maar nu gaan we weer terug naar de reële economie: we maken spullen en verhandelen reële producten. Om dit te doen is innovatie nodig, en dus goed opgeleide werknemers. Er zal dan wel meer interesse komen in echte studies in plaats van in managementstudies.
Of we in Nederland net zoveel buitenlandse studenten kunnen blijven trekken als we nu doen, is nog maar de vraag. Buitenlandse studenten moeten immers in goede doen zijn, willen ze over de grens kunnen studeren? Zullen net zoveel Bulgaren, Chinezen en Afrikanen als nu het geld hebben in Nederland collegegeld te kunnen betalen, studieboeken te kopen, een dure kamer te betalen en zich te kunnen voeden? Met name de belachelijk hoge kamerprijzen - nu al een doorn in het oog van de studenten - kunnen een belangrijke barrière gaan vormen. Het feit dat we in Nederland geen campussen kennen, zal ons misschien gaan opbreken.
Aangezien Nederlandse universiteiten en hbo's in toenemende mate (geldelijk) afhankelijk zijn van buitenlanders, zal een terugloop in hun aantal direct gevolgen kunnen hebben voor de omzet. Maar wellicht zal die terugloop opgevangen worden door de toename van het aantal Nederlandse studenten.... Het minder in het oog springende segment van deeltijders en tweedekansers zal groter worden.
Als deze kreditcrisis langer aanhoudt dan een gewone crisis (en dat zou best eens kunnen gebeuren), kunnen er meer negatieve gevolgen optreden. De overheid geeft nu grote sommen geld uit om de economie op gang te houden en vergroot daarmee de staatsschuld. Maar op den duur zal die schuld weer afbetaald moeten worden. Het ligt voor de hand te concluderen dat de overheid over een paar jaar zal bezuinigen. Net als in de jaren 80 zal dat leiden tot afslanking van de overheidsdiensten. Toentertijd werd op grote schaal de kaasschaafmethode toegepast: alle (semi)overheidsdiensten moesten krimpen. Dat kan over een paar jaar ook weer gebeuren.
Daarnaast zullen ook onderwijsinstellingen te maken krijgen met terughoudendheid bij de banken. Ze zullen minder snel leningen krijgen. En dat is geen toekomstperspectief, maar iets wat nu al gebeurt. De NHL bijvoorbeeld meldt in zijn begroting van 2009 dat liquiditeitsbeheersing grote prioriteit krijgt. De school heeft veel, heel veel geld geleend om een nieuw gebouw neer te zetten. De hogeschool heeft dan ook de afgelopen weken een flink aantal tijdelijke docenten ontslagen. Iedereen weet dat de oorzaak van de liquiditeitsproblemen van de NHL niet de kredietcrisis is, maar banken en overheden zullen nu wel minder geneigd zijn kredieten te verstrekken om door wanbeleid veroorzaakte tekorten af te dekken.
Ten slotte zie je dat iedereen voorzichtig wordt met geld. Ook al is de balans goed, zoals bij Stenden, de instellingen zullen op hun geld gaan zitten. Niet zo gek natuurlijk, maar persoonlijk kreeg ik daar al direct mee te maken....
